επώθηση

Η μετατόπιση των πετρωμάτων και η επικάθηση ενός μέρους του στερεού φλοιού της Γης πάνω σε ένα άλλο. Η επιφάνεια όπου συμβαίνει η ε. είναι μία ρωγμή, κατά μήκος της οποίας τα πετρώματα που βρίσκονται στις αντίθετες πλευρές της ολισθαίνουν και προωθούνται το ένα σε βάρος του άλλου. Οι περισσότεροι –αν όχι όλοι οι σεισμοί– οφείλονται σε κατά μήκος ε. Οι ε. κυμαίνονται σε διάφορα μεγέθη: από εκείνες που ανιχνεύονται με τη βοήθεια του μικροσκοπίου, μέχρι αυτές που επιμηκύνονται κατά πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα. Σε μερικές περιπτώσεις η μετατόπιση κατανέμεται σε μία ζώνη ε., η οποία συντίθεται από αμέτρητες ξεχωριστές ε. που καταλαμβάνουν πλάτος πολλών δεκάδων μέτρων. Οι ε. οφείλονται σε συμπιέσεις ή εκτάσεις των γήινων πετρωμάτων που προκαλούν τη ρηγμάτωση του φλοιού του εδάφους. Υπάρχουν πολλών ειδών ε.: οι ωθητικές ε. είναι αποτέλεσμα συμπιέσεων, όπου η ευκολότερη αντίδραση των πετρωμάτων είναι προς τα πάνω. Οι ε. ολίσθησης οφείλονται επίσης σε οριζόντιες συμπιέσεις, όμως σε περιπτώσεις όπου η άμεση αντίδραση οδηγεί σε οριζόντια κατεύθυνση σχηματίζοντας ορθή γωνία με τη δύναμη της συμπίεσης. Τέλος, οι ε. βαρύτητας θεωρούνται ότι παράγονται από οριζόντιες τάσεις που εφαρμόζονται στον φλοιό, αλλά οι τάσεις αυτές μπορεί να είναι αποτέλεσμα κατακόρυφων συμπιέσεων που δρουν από κάτω. Ο σχηματισμός πετρωμάτων που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της ε. ονομάζεται κρεμαστό τείχος, ενώ ο υποκείμενος ονομάζεται κατώτερο τείχος. Μία ε. βαρύτητας είναι εκείνη όπου το κρεμαστό τείχος μετατοπίστηκε προς τα κάτω σε σχέση με το κατώτερο τείχος. Τέτοιες κινήσεις προκαλούν επιμήκυνση του φλοιού της Γης σε γωνία 90° ως προς τη δύναμη που προκαλεί την ε. Παραδείγματα ε. βαρύτητας υπάρχουν πολλά: στις πολιτείες Γιούτα και Νεβάδα των ΗΠΑ, όπου τα βουνά έχουν ανυψωθεί σε σχέση με τις γειτονικές κοιλάδες αρκετές χιλιάδες μέτρα κατά μήκος της ε.· στην περιοχή του Ρήνου της Γερμανίας, όπου η ε. επεκτείνεται για 180 χλμ. σε μήκος και 20-25 χλμ. σε πλάτος· στην Ελλάδα, όπου παρατηρούνται ε. στις πτυχωσιγενείς οροσειρές. Σημαντικότερη ε. είναι αυτή που βρίσκεται στην περιοχή Ωλονού-Πίνδου. Στην έρευνα μεταλλοφόρων στρωμάτων οι ε. διευκολύνουν αρκετά, γιατί βοηθούν τις ανιχνεύσεις εξαιτίας της μετατόπισης και αποκάλυψης των φλεβών και των στρωμάτων.

* * *

η

1. ώθηση προς τα εμπρός

2. προώθηση, μετακίνηση πετρωμάτων επάνω από άλλα πετρώματα.